Het rieten dak en preventief onderhoud

50 jaar geleden werd bijna geen onderhoud gepleegd aan rieten daken op het gebied van algen- en mossen bestrijding.
Algen (en mossen) op een rieten dak schenen geen nadelige effecten te veroorzaken m.b.t. de levensduur van het dak (tussen 25 tot 45 jaar voor een ‘normaal’ pand).
Dit lijkt de laatste jaren te veranderen. Het lijkt nu zo te zijn dat voornamelijk de algen ontwikkeling ,zeker wanneer algen een gesloten laag vormen, wel een negatieve invloed op de levensduur van het dak kunnen hebben.
Een geringe investering in preventief onderhoud betaalt zich terug in de vorm van een relevante levensduurverlenging van het rieten dak.

Preventief onderhoud:
Preventief onderhoud is voor een rieten dak altijd een goed idee geweest.
Dat wil zeggen; het dak zodanig bijhouden om ervoor te zorgen dat het echte onderhoud zo lang mogelijk kan worden uitgesteld.
Wanneer storm- of vogelschade optreedt zijn hier in eerste instantie zelden grote bedragen mee gemoeid. Een scheur in het metselwerk van de nok is ook zo gerepareerd.
Laat men dit na dan gaat het op die plaats inwateren en is men na verloop van tijd een veelvoud van het originele reparatiebedrag kwijt (nog afgezien van eventuele vervolgschade).
Tegenwoordig hoort hier ook de bestrijding van algen en in mindere mate die van mossen bij.

Levensduur van het dak:
Het lijkt erop dat het rieten dak juist de laatste tijd meer te lijden heeft dan vroeger aan een soms plotselinge drastische achteruitgang van de conditie.
Het dak slaat groen uit, blijft langer vochtig en lijkt niet meer de levensduur te halen van 25 tot 45 jaar wat vroeger zo gewoon was.

De oorzaken:

Er worden meer panden gedekt in een boomrijke omgeving (schaduw en luwte).
De daken zijn minder specifiek voor een rieten dakbedekking ontworpen (vlakker en grotere overstekken met als gevolg minder natuurlijke trek over het dak).
De samenstelling van de lucht is anders (meer stikstof, minder zwavel, de lucht is schoner. Vooral algen profiteren hiervan).
De groei omstandigheden van het riet zijn gewijzigd (een voedselrijker milieu. Hierdoor groeit het riet sneller maar wordt ook minder hard).
Het in toenemende mate aanvullend isoleren van rieten daken (het dauwpunt schuift naar binnen).
Het schroefdak droogt theoretisch langzamer dan het traditionele dak (in de praktijk is er echter geen verschil te constateren tussen de traditionele ‘open constructie’ en de gesloten constructie).

De gevolgen:
Wanneer het preventief onderhoud niet inspeelt op de bovenstaande gewijzigde omstandigheden haalt een aantal daken niet meer de ‘normale’ levensduur voor het rieten dak (25 tot 45 jaar) of deze levensduur kan alleen nog gehaald worden ten koste van grote instandhoudingkosten.

Het mechanisme van aantasting:
Een dak wordt niet meer of langer nat dan vroeger maar door de voedselrijkere neerslag zullen zich meer (en sneller) algen op het dak vestigen.
Deze algen zorgen op hun beurt dat het dak iets langer vochtig blijft wat nog meer algen tot gevolg heeft. Indien dan niet op tijd corrigerend wordt opgetreden zal het dak in plaats van mooi grijs bruin al snel een vieze groene kleur aannemen.
Op zich is dit niet schadelijk; de algen en mossen halen hun eigen voedsel uit de lucht en gebruiken het rieten dak enkel als ondergrond om zich op te hechten.
Tegelijkertijd zorgen ze er wel voor dat het dak nog langer vochtig blijft.
Vooral algen veroorzaken dit probleem.
Zij vormen gemakkelijk een afsluitende laag die het verdampende oppervlak snel terugbrengt tot een fractie van een schoon rieten dak.
Onder het met algen begroeide oppervlak ontstaat hierdoor een gunstig klimaat voor schimmels. Voornamelijk zachtrot schimmels en paddestoelen uit de micena-familie doen het dan goed.
Deze schimmels zijn in staat om in een geschikt micro klimaat zich zeer snel door een dak te verspreiden. In tegenstelling tot algen en mossen leven zij van de afbraak van cellulose, één van de hoofdbestanddelen van riet.
Het eindresultaat is een begroeid dak.
Zonder (preventief) onderhoud kan het dak dan in 10 tot 15 jaar vergaan of het dak heeft na 7 tot 15 jaar een grote opknapbeurt nodig (in het gunstigste geval) zodat het dak daarna nog eens vijf tot tien jaar mee kan gaan.

Dit is nog steeds te kort. Een rieten dak goed gedekt moet 25 tot 45 jaar mee kunnen.

De oplossing:
Ervaringen met algen -(en mossen) bestrijding leveren zeer goede resultaten volgens het principe: Houdt het dak zo schoon mogelijk dan blijft het dak ook zo droog mogelijk.
Dus; hoe droger het dak des te langer de levensduur.
De daken die groen beginnen uit te slaan worden bij droog weer met een algen- bestrijdingsmiddel behandeld. De oplossing wordt over het dak verneveld.
Dit doodt de algen (en mossen) waardoor het dak gemiddeld droger blijft en dus de schimmels minder kans krijgen zich te ontwikkelen.
Voor het geringe bedrag van € 1,50 /m² tot € 2,25 /m² kan het dak in een goede conditie worden gehouden.
Dit bedrag wordt op het (anders zeer noodzakelijke) groot onderhoud en op de levensduur van het dak zonder meer terug verdiend (het dak gaat 10 tot 15 jaar langer mee).
Het betere uiterlijk is een extra bonus.
Worden algen niet op tijd bestreden dan moet men uiteindelijk het tienvoudige uitgeven voor groot onderhoud.
Het dak moet dan namelijk eerst worden schoongemaakt, gerepareerd en afgeklopt.
Na dit groot onderhoud en/of schoonmaken van het dak moet altijd direct een algenwerende behandeling worden uitgevoerd anders is het dak na een jaar weer totaal begroeid door het uitgroeien van de achtergebleven stukjes algen en mossen.

Bomen:
Ook bomen en struiken rond het huis moeten binnen de perken gehouden worden.
Ze geven schaduw en belemmeren de drogende werking van de wind.
Vuistregel: als een boom drupt, mogen de druppels niet op het rietendak terecht komen.
Bladeren en dennennaalden moeten tenminste eens per jaar worden verwijderd.